| DÜNYA DÖYÜŞ TARİXİNDƏ BATIRILAN İLK TƏYYARƏ GƏMİSİ... Dünya dənizçilik və döyüş tarixində, ilk Təyyarə gəmisini batıranın bir "Türk olduğunu" bilir idinizmi? Yaxşı ya bu işi, bir "səhra topu" ilə etdiyini desək? Bu inanılmaz işi, Topçu Mülazım Mustafa Ərtoğrulun batareyası bacarmışdı… 1915də üzərinde bir silsilə serial uçağın dayandığı bir təyyarə gəmisini ilk gördüklərində, Türk əsgərinin hiss etdiyi, Kızılderililerin tüfək ilə tanış olduqlarında yaşadıqlarına bənzər bir duyğu olsa gərək… Yaxşı amma bununla necə döyüşülər? Üstündə ölüm qusan təyyarələri, taretleri və yanındakı iki kruvazörüyle, 120 metrlik bir çelik yığını necə məğlub olar? İndi oxuyacağınız öykü, dört səhra topu ilə dünyada bir uçak gəmisini batıran ilk əsgərin, Topçu Mülazım (Leytenant) Mustafa Ərtoğrulun nağılıdır… 27 dekabr 1916. Saat: 13.00 "Türk əsgəri cəngə hazırlanırdı. Bir az sonra qopacaq qiyamətin həyəcanı ilə mənim də ürəyim döyünürkən; gözüm batareya dürbününün adesesinde, düşmanı seyr edirdim. Meis, güzel bir Bazar gününün şən havası içinde tətilin zövqünü sürüyordu… Bizim tərəfdəki hərəkət və gürültü gittikçe sükün tapdı. Hər kəsin qulağı, bir ağızdan çıkacak iti bir əmri gözləyir. Ateeeş… Nəhayət saat 13.25də aylardan bəri qarşısındakı xarici çığlıklara dişini sıxıb susanıl dört ağız birdən alov qusmağa başladı… Dünya döyüş tarixində bir ilk olan, 7.7 inçlik dağ batareyasının bir uçak gəmisini 36 dəqiqədə sulara gömen əmri verişini böyle izah edir Topçu Mülazım Mustafa Ərtoğrul. Batırdığı uçak gəmisi isə, 120 metr boyunda, saatda 24,5 mil sürət edən və altı uçak daşıyan İngilis bayraqlı Mən My Chreedir! Birinci Dünya Döyüşünü izah edən tarix kitablarında, Mən My Chree, tək cümle ilə iştirak edər: "Batırılan ilk uçak gəmisi" Mustafa Ərtoğrul və əmrindəki topçu batareyası, o gün Meis Limanına dəmirli uçak gəmisi Mən My Chreenin xaricində, 200ə yaxın yelkənli gəmi və qayığı batırar. İngilislərin xəyalinə belə gəlməyəcək bir iş edər Mustafa Ərtoğrul. Meis Adası limanının tam qarşısındakı buruna dört səhra topundan ibarət olan batareyasını, tam iki ay boyunca dağları aşararaq, göllələri kürəklərində daşıyaraq gətirərlər! Burunda, Mən My Chreenin limana girməsini səssizcə gözləyən 30 qədər Türk əsgəri, dünya döyüş tarixinə bir döyüş gəmisini batıran ilk birlik olaraq geçerler. Həm də 7,7 inçlik, dört cılız "səhra topuyla! İngilis və Fransız donanması hesabatları, Türk sahillərindəki "çılgın bir Türk batareyası"ndan bəhs etməkdədir artıq… 13 dekabr 1917. Ağva Tünd Müttefik dəniz qüvvətləri, Aralıq dənizidəki ən önemli silahlarından birindən olduğu üçünn öfkelidir. Türk sahilləri sürekli yoxlama altında tutular; mühərriklər, qayıqlar batırılar, məskunlaşma vahidləri zaman zaman borbardman edilər. Səbri daşan Topçu Mülazım Mustafa Ərtoğrul, etdiyi yeni bir planı 135. Zarafat komandiri Alman podpolkovnikinə qəbul etdirməyə çalışır; "Müsaade etsəniz, batareyamla, bir gecə qəflətən Antaliyanı tərk edərək meçhul bir istiqamətə gedirmiş kimi edib, Ağva Qoyuna gedim. Limana hakim buruna batareyamı yerləşdirim. Əmrimə veriləcək bir yelkənli ilə bu gəmini limana soxub ovlamağa çalışayım. Plan sadədir. Bölgenin çətinlikli coğrafiyası və yol yoxluğundan ötürü, Türklerin əsgərlərə kumanyalarını yelkənli gəmilərlə paylamaq məcburiyyətində olduğunu Fransızlar bilməkdədirlər. Fransız döyüş gəmiləri, bu yelkənliləri tez-tez yaxalamaqda və kumanyaya əl qoyub Türk əsgərlərinin aç qalmalarına səbəb olmaqdadır. Fransızlara qovmaqdan həzz alacaqları bir yelkənli gönderir Mustafa Ərtoğrul. Fəaliyyət hesabatına yeni bir "müvəffəqiyyət" olaraq geçecek bu sadə ovu, Fransız kruvazörü Paris II, Ağva Qoyunun içine qədər izlər. Girməsiylə də, bir həftə önce qoya suveren bir nöqtəyə yerləşmiş olan Mustafa Ərtoğrulun batareyası "atəş" əmriylə hücuma geçer! Paris II, yalnız 18 dəqiqədə dənizə gömülür. Düşman donanması içinde artıq əfsanələşməyə başlayan Mustafa Ərtoğrul batareyası, 145 atımdan 110unu gəmiyə isabət etdirəcək qədər ustadır. Kamikaze botu ilə batırılan Alexandra! Paris IInı itirən Fransızlar, Türk sahillərində intiqam fırtınası əsdirərlər. Sahildəki məskunlaşma vahidləri dayanmadan borbardman edilər. Uçak gəmisi Mən My Chreenin ardından böyük Paris II kruvazörünün də bir "dağ batareyası ilə batırılması, Müttefiklerin artıq açıktan seyr etməyə başlamasına səbəb olmuşdur. Gəmilərin topçu mənzilinin xaricindən gəzməsi Mustafa Ərtoğrulu dayandıracaq deyil ya! Dağ batareyası ilə uçak gəmisi batırılsa, küçük bir balıkçı gəmisiylə bir döyüş gəmisi haydı haydı batırılar! Topçu Mülazım Mustafa Ərtoğrul, Paris IInı batırdığı borbardman əsnasında əlindən kaçırdığı Alexandra adlı döyüş gəmisi için dahiyane bir tələ qurar: "Hər hansı bir yelkənlinin qabırğasını örtən iç taxtaları sökülerek, mümkün mərtəbə çox miqdarda dinamit qabırğa aralarına döşenecek, tam mərkəzinə də bir top fünyesi yerləşdiriləcək. Fünye halqası bir tellə portağal sandıqlarından birinin altına bağlanıb, qabırğalar təkrar çakılarak düzen hazırlanacaqdı. Bir-birinə bağlı sandıqlar mütləq bir vinç köməyiylə qaldırılacaqdı ki, fünye dinamiti odlayıb gəminin batırılmasını təmin edəcəkdik." Bir "kamikaze botu" halına gətirilən yelkənli, sahildən açılır. Açık dənizdə Fransız döyüş gəmisini gören "önceden tənbehli" əsgərlər, suya atlayıb sahilə doğru üzmeye başlarlar. Fransızlar portağal sandıqları ilə dolu bir gəmini ələ geçirdikleri için xoşbəxtdirlər, amma ya bu da o "Çılgın Türk"ün bir tələsidirsə? Qayığın üzerine önce bir Fransız dəniz əri çıkartılır. Görünürde bir tələ yoxdur. Amma ya Türkler portağalları zəhərləmişsə? Qayığın uzağında dayanan döyüş gəmisi Alexandranın güvertesindeki gəmi həkiminə birkaç portağal götürülür. Portağallar zəhərsizdir! Dərin bir oh çekilir… Qayıq döyüş gəmisinə yanaşdırılar və bir-birinə bağlı portağal sandıqlarını gəmi güvertesine çıkartmak için vinç çalıştırılır. Buuumm!.. Qurulan tələyə düşen Alexandra, göövdesinde açılan birkaç metrlik dəlik yüzünden güz açıp bağlayana qədər dənizin dibini boylar. Döyüş tarixinə, bəlkə də "Aralıq dənizidə Türklerle Müttefikler arasındakı dəniz döyüşləri" adıyla geçmesi lazım olan, amma əslində yalnız 23 yaşındakı bir Türk zabitinin ağla sığmaz müvəffəqiyyətinin özeti böyle… Xəncərləri sökülmeyen tək batareya Dünya Döyüşü bitdiyində, Mondros Mütarekesi lazımınca, işğal edilən Anadolu torpaqlarında, tüm silah və sursata əl qoyuldu. Topların xəncərləri söküldü. O tarixlərdə Aydın bölgesindeki birlikləri nəzarət etməklə görevlendirilen Mən My Chreenin köhnə komandiri Charles R. Samson; "Gösterdiği qəhrəmanlıqdan ötəri bu batareya toplarının xəncərlərini sökmek əsgəri şərəfə zidddir" deyərək, Mustafa Ərtoğrulun batareyasına toxunmaz! Birinci Dünya Döyüşü sonrasında xəncərləri sökülmeyen bu dört səhra topundan ibarət olan batareya, Qurtuluş Döyüşünə qatılan ilk topзu birliyidir… Batiıklı Qəhrəman Topçu Yüzbaşı Mustafa Ərtoğrul MƏN BİR TÜRK ZABİTİYƏM
|
